İşte Erzurum'un İntiharı Önleme Yerel Eylem Planı

Erzurum Gündem-'Erzurum intiharı önleme yerel eylem planı' kitabındaki veriler incelendiğinde; kaba intihar hızının en düşük olduğu yıl 2017, en yüksek olduğu yıl 2015 olarak görülüyor. Kadınlarda intihar sıklığının daha yüksek olduğunun  belirtildiği kitapta, daha çok 15-24 yaş arası intihar vakası olduğu, en çok görülen intihar şeklinin ilaç-toksik madde kullanımı olduğu, intiharlar nedenleri açısından irdelendiğinde; Aile İçi Problemlerin birinci sırada, Ruhsal Hastalıkların ikinci sırada geldiği tespit edildi.

Erzurum Sağlık Müdürlüğü tarafından hazırlanan ''Davranışsal Bağımlılıklarla Mücadele Yerel Eylem Planı - İntihar Önlenebilir Kitapçığı'' yayımlandı. Her türlü yayın hakkının Erzurum İl Sağlık Müdürlüğüne ait olduğu 'Erzurum intiharı önleme yerel eylem planı' kitabında, ''kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılamaz. Kısmen dahi olsa alınamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. Alıntı yapıldığında kaynak gösterim, ''Erzurum İl Sağlık No: Basıldığı yer, yayım tarihi'' şeklinde olmalıdır.'' uyarı yazısı yer alıyor. Kitabın son bölümü olan 'Değerlendirme ve Sonuç' bölümünde, şu tespitlere yer veriliyor: '' Cinsiyete göre bakıldığında, kadın inthar sıklığı daha yüksektir. Bölgesel açıdan inceleme yapıldığında nüfusa göre hesaplanan kaba intihar hızı en yüksek ilçeler Palandöken ve Pasinler olarak belirlenmiştir. 2 yılda 15-24 yaş aralığında 46 vaka, 25-34 yaş aralığında 49 vaka, 35-49 yaş aralığında 18 vaka, 50-67 yaş 2 vaka gerçekleştiği, vakalarda en çok görülen intihar şeklinin ilaç-toksik madde kullanımı olduğu saptanmıştır.  İntiharlar nedenleri açısından irdelendiğinde; Aile İçi Problemler birinci sırada, Ruhsal Hastalıklar ikinci sırada gelmektedir.''

HAZIRLAMA KOMİTESİ VE ÜYE KURULUŞLAR
Erzurum İl Sağlık Müdürlüğü tarafından hazırlanan 'Erzurum İntharı Önleme Yerel Eylem Planı' adlı yayının yayın ve kullanım hakları söz konusu kuruma aittir. Erzurum İntihari Önleme Yerel Eylem Plani Hazirlama Komitesinde; Dr. Gürsel Bedir (İl Sağlık Müdürü), Dr. İbrahm Yıldırım (Halk Sağlığı Hzmetler Başkanı), Uzm. Dr. Emne Füsun Karaşahin (Halk Sağlığı Hzmetler Başkan Yardımcısı), Sıdıka Güler (Uzman), Oğuzhan Avkiran (Sosyal Çalışmacı), Müzeyyen Köksal (Hemşire) isimleri yer alıyor. İntihari Önleme İl Koordinasyon Kurulu Üyesi Kuruluşlar ise; İl Sağlık Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Ünversitesi, Atatürk Ünverstesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi, İl Jandarma Komutanlığı, İl Emnyet Müdürlüğü, Aziziye Belediyesi, Palandöken Belediyesi, Yakutiye Belediyesi, İl Müftülüğü, Aile - Çalışma ve Sosyal Hzmetler İl Müdürlüğü, Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, İl Göç İdaresi Müdürlüğü ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü olarak sıralanıyor.

ÖNSÖZ
Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı tanıma göre sağlık; bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Koruyucu sağlık hizmetlerinde hastalıkların oluşmaması için önlem alınır, önlem alınamayacak hastalıklar için se erken tanı sağlanarak tedavi etme ya da komplikasyonların gelişmesi engellenmeye çalışılır. Bu tıp bilim içerisindeki en önemli yaklaşımdır. Tüm toplumda insanların inthara eğlimini artıran etkenlerin belirlenerek ortadan kaldırılması koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin hedefleri arasında yer almaktadır. İntihar, istemli olarak kişinin kendi yaşamına son vermesidir ve ruh sağlığı açısından değerlendirildiğinde intihar önlenebilen bir davranıştır. Dünya Sağlık Örgütüne göre her yıl dünyada 800 binden fazla insanın ölümü, yani yaşanan tüm ölümlerin yaklaşık %2’si inthar nedeniyle gerçekleşmektedir. Ülkemzde ise TÜİK istatistiklerine göre 2017 yılında 3.069 kişi inthar etmş ve kaba inthar hızı %3,82 olarak belirlenmiştir. Koruyucu ruh sağlığı çalışmalarının ülke genelinde yaygınlaştırılması ve multidisipliner bir yaklaşımla uygulanması için Bakanlığımız tarafından eylem planı hazırlanmıştır. Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı’nda ruh sağlığı çalışmaları için yol haritaları çizilmiş ve uygulanmaya başlanmıştır.

Bu eylem planının ana başlıkları şöyledir:

1. Bütün bireyler için ruh sağlığını geliştirmek,
 
 
2. Halk sağlığı politikalarının ruh sağlığı hizmetlerine potansiyel etkisini dkkate almak,
 
 
3. Damgalama ve ayrımcılıkla mücadele etmek,
 
 
4. Riskli yaşam evrelerine özgü aktiviteler geliştirmek,
 
 
5. İntiharı ve ruh sağlığı sorunlarını önlemek,
 
 
6. Ruh sağlığı sorunları için iyi bir birinci basamak bakımına erişim sağlamak,
 
 
7. Ağır ruhsal hastalığı olan kişiler için toplum temelli hizmetlerle etkin bakım sunmak,
 
 
8. Sektörler arasında işbirliği kurmak,
 
 
9. Yeterli ve yetkin işgücü oluşturmak,
 
 
10. Ruh sağlığının durumu ve ihtiyaçları ile ilgili yeterli bilgi temin etmek,
 
 
11. Yeterli ve kayda değer miktarda maddi kaynak sağlamak,
 
 
12. Etkinliği değerlendirmek ve yeni bulgular elde etmek için çalışmaları desteklemek.

İntiharı önleme çalışmalarının güçlendirilmesi için psikososyal iyilik halinin geliştirilmesi ve ruh sağlığı sorunu olan insanların ulaşabileceği daha kapsamlı hizmetlerin oluşturulması önem arzetmektedr. Genel sağlığı olumsuz etkileyen, ruh sağlığı sorunlarının yaygınlığının azaltılması ve insanların stresli yaşam olayları ile başa çıkabilme yeteneğinin artırılması gereklidir. Koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin ulaşılabilirliğinin artırılması ve yaygınlaştırılması amacıyla Sağlıklı Hayat Merkezlerinin içerisinde psikososyal destek alanları oluşturulmuş ve hizmetler güçlendirilmiştir. Müdürlüğümüzün ruh sağlığı çalışmaları, Halk Sağlığı ve Kamu Hastaneler Hizmetleri Başkanlıklarının yoğun çabaları ile güçlenerek devam etmektedir. İntihar sebepli ölümleri önlemek için yapılan bu eylem planı çalışması ve tüm paydaşların bir araya geldiği İl Kurulu sayesinde daha kararlı ve emin adımlar atılacaktır. Büyük br özveriyle hazırlanan bu çalışmanın ilimiz için faydalı olacağını temenni eder ve emeği geçen herkese teşekkür ederiz.

ERZURUM İLİ İNTİHAR RİSK HARİTASI
Türkye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2017 yılı intihar istatistiklerinde kaba inthar hızı en yüksek il Isparta, en düşük il Bayburt olarak görülmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Erzurum...
Erzurum verileri incelendiğinde kaba inthar hızının en düşük olduğu yıl 2017, en yüksek olduğu yıl 2015 olarak görülmektedr. İlimizin kaba intihar hızının, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kaba intihar hızı ortalamalarının altında olduğu aşikardır. Komşu illere göre verilerin sıralaması yapıldığında kaba intihar hızının en düşük olduğu il Bayburt, kaba intihar hızının en yüksek olduğu ilin Ardahan olduğu görülmektedir.

2017 YILI İNTİHAR VAKALARININ İNCELENMESİ
Erzurum İl Sağlık Müdürlüğüne, 2017 yılı içerisinde 6 ilçe hastanesinden gelen intihar vaka formları değerlendirilmiş ve 3 ilçede inthar vakasının yaşandığı saptanmıştır. Palandöken’de 53, Yakutye’de 2, Pasnler’de 3 vakaya rastlanmıştır . Bu veriler göz önüne alınarak 2017 yılının nüfusuna göre kaba inthar hızları hesaplanmıştır.

2017 Yılı Kaba İnthar Hızının İLÇELERE GÖRE Değerlendirilmesi
PALANDÖKEN (yüzbinde) 32.24
PASİNLER (yüzbinde) 10.23
YAKUTİYE (yüzbinde) 1.03 
Kaba inthar hızı en yüksek Palandöken, en düşük Yakutiye olarak tespt edilmiştir. 
2017 Yılı Vakalarının CİNSİYETE GÖRE Değerlendirmesi
Erzurum’da 2017 yılında gerçekleşen inthar vakalarının geri bildirim formları incelendiğinde; 58 inthar vakası bulunmakta ve bunların 48’i kadın, 10’ u erkektir. TÜİK nüfus verileriyle kıyaslandığında; İlimizde kadınların ‱ 1,25’ ve erkeklerin ‱ 0,26’sı inthar girişminde bulunmuştur. Kadınlarda inthar sıklığının daha yüksek olduğu anlaşılmıştır.
Şekil 1. İnthar vakalarının cinsiyete göre dağılımı, Erzurum, 2017.
Yaş gruplarına göre dağılıma bakıldığında riskli grubunun 25-34 yaş grubu olduğu anlaşılmıştır.
* 15-24 Yaş Grubu İntihar Vakalarının İncelenmesi;
Bu yaş grubundaki 22 vaka medeni durumuna göre değerlendirildiğinde %18,18 (4)’nin evli ve %81,81 (18)‘nin bekar olduğu saptanmıştır. 
* 25-34 Yaş Grubu İnthar Vakalarının İncelenmesi;
Bu yaş grubundak 26 vaka medeni durumuna göre değerlendirildiğinde %76,92 (20) ’sinin evli ve %23,07 (6) ‘sinin bekar olduğu saptanmıştır. 
* 35-49 Yaş Grubu İnthar Vakalarının İncelenmesi;
Bu yaş grubundak 8 vaka medeni durumuna göre değerlendirildiğinde %75,0 (6)’nin evli
ve %25,0 (2) ‘nin bekar olduğu saptanmıştır.
Nedenlerine bakıldığında 8 vakanın da Aile İçi Problemler nedeni ile gerçekleştiği anlaşılmıştır.
* 50-64 Yaş Grubu İnthar Vakalarının İncelenmesi;
Bu yaş grubundak 2 vakanın da evli olduğu tespit edilmiştir.
Nedenlerine bakıldığında tüm vakaların Süreğen Hastalıklar nedeni ile gerçekleştiği anlaşılmıştır. 
2017 yılında bu sebepten inthar edenlerin tamamı bu yaş grubundadır.
2018 YILI İNTİHAR VAKALARININ İNCELENMESİ
Erzurum İl Sağlık Müdürlüğüne, 2018 yılı içersnde 6 ilçe hastanesinden gelen intihar vaka formları değerlendirilmiş ve 4 ilçede inthar vakasının yaşandığı saptanmıştır. Palandöken’de 54, Yakutye’de 17, Pasinler’de 5 ve Uzundere’de 1 vakaya rastlanmıştır. Bu veriler göz önüne alınarak 2018 yılının nüfusuna göre kaba inthar hızları hesaplanmıştır.
2018 Yılı Kaba İntihar Hızının İLÇELERE GÖRE Değerlendirilmesi
Palandöken (yüzbinde) 19.52
Pasnler (yüzbinde) 17.24
Uzundere (yüzbinde) 13.6
Yakutye (yüzbinde) 9.3
Kaba inthar hızı en yüksek ilçe Palandöken, en düşük ise Yakutiye olarak belirlenmiştir.
2018 Yılı İntihar Vakalarının CİNSİYETE GÖRE Değerlendirmesi
Erzurum ilnde 2018 yılında gerçekleşen inthar vakalarının geri bildirim formları incelendiğinde; 57 vakanın 41’i kadın ve 16’sı erkektr.TÜİK nüfus verilerine göre kıyaslandığında ilimizde kadınların ‱1,07’si ve erkeklerin ‱0,0041’i inthar girişiminde bulunmuştur. 2018 yılı içinde gerçekleşen vakalara göre kadın inthar sıklığının daha yüksek olduğu görülmüştür. 
2018 İntihar Vakalarının YAŞ GRUPLARINA Göre Değerlendirmesi
Yaş gruplarına bakıldığı zaman riskli grubun 15-24 ve 25-34 yaş gruplarının olduğu saptanmıştır.
15-24 Yaş Grubu İntihar Vakalarının İncelenmesi;
Bu yaş grubundaki 24 vaka medeni duruma göre değerlendirildiğinde %16,16 (4) ’sının evli ve %83,84 (20) ‘ünün bekar olduğu saptanmıştır. 
25-34 Yaş Grubu İntihar Vakalarının İncelenmesi;
 Bu yaş aralığında 23 vaka meden duruma göre değerlendirildiğinde %65,21 (15) ’nin evli ve %34,78 (8)‘nin bekar olduğu saptanmıştır. 
35 – 49 Yaş Grubu İntihar Vakalarının İncelenmesi;
 Bu yaş aralığında 10 vaka medeni duruma göre değerlendirildiğinde %90,0 (9)’ının evli ve %10,0 (1)‘unun bekar olduğu saptanmıştır.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Erzurum İl 2017 ve 2018 Yılları İnthar Vakalarının İncelenmesi...
İlimizde son 2 yıl süresince İl Sağlık Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimine gelen İntihar Geri Bildirim Formları incelenmş ve risk grupları aşağıdaki gibi belirlenmiştir;
1. Cinsiyete göre bakıldığında, kadın inthar sıklığı daha yüksektir. Kadın cinsiyet risklidir.
2. Bölgesel açıdan inceleme yapıldığında nüfusa göre hesaplanan kaba intihar hızı en yüksek ilçeler Palandöken ve Pasinler olarak belirlenmiştir. 
3. Yaş grupları incelendiğinde; 15-24 yaş aralığında 46 vaka gerçekleşmiştir. Bu vakalarda en çok görülen intihar nedeni aile içi problemler (22 vaka) ve en çok görülen intihar şekli ilaç-toksik madde kullanımı (36 vaka) olarak saptanmıştır.
25-34 yaş aralığında 49 vaka gerçekleşmiştir. Bu vakalarda en çok görülen inthar nedeni aile içi problemler (31 vaka) ve en çok görülen inthar şekli ilaç-toksk madde kullanımı (37 vaka) olarak saptanmıştır. 
35-49 yaş aralığında 18 vaka gerçekleşmiştir. Bu vakalarda en çok görülen intihar nedeni aile içi problemler (15 vaka) ve en çok görülen intihar şekli ilaç-toksik madde kullanımı (16 vaka) olarak saptanmıştır. 
50-67 yaş 2 vaka gerçekleşmiştir. Bu vakalarda en çok görülen inthar nedeni süreğen hastalıklar (2 vaka) ve en çok görülen inthar şekli ilaç-toksik madde kullanımı (2 vaka) olarak saptanmıştır.
4. İntiharlar nedenleri açısından irdelendiğinde; Aile İçi Problemler birinci sırada, Ruhsal Hastalıklar ikinci sırada gelmektedir.

Kaynak: Radar Haber / Sinan Aydın